شلومو پینسپینس، شلومو (سلیمان) مورخ و محقق معاصر در تاریخ علم ، فلسفه و کلام اسلامی است. ۱ - تولددر ۱۲۸۷ش/ ۱۹۰۸ در خانواده‌ای یهودی در پاریس به دنیا آمد. ۲ - تحصیلاتدوران کودکی و نوجوانی را در روسیه ، انگلستان و آلمان گذرانید و سپس در دانشگاه‌های هایدلبرگ، خبوا و برلین به تحصیل پرداخت. ۳ - تدریسپس از اتمام تحصیلات از ۱۹۳۷ تا ۱۹۳۹ در مؤسسه علم و فن آوری دانشگاه پاریس تدریس کرد. از ۱۹۵۲ استاد دانشگاه عبری اورشلیم شد و در ۱۹۶۱ در همان‌جا صاحب کرسی «فلسفه عمومی و فلسفه یهود» گردید. ۴ - درگذشتاو در ۱۹۷۷ بازنشسته شد و در ۱۳۶۹ش/ ۱۹۹۰ درگذشت. ۵ - آثارپینس در مدت نیم قرن مطالعات و تحقیقات خود، آثار بسیاری در زمینه‌‌های تاریخ ، اعم از تاریخ علم ، فلسفه ، کلام و ادیان ، به زبان‌های فرانسه و انگلیسی و گاه آلمانی و عبری نگاشت. ۵.۱ - رساله دکترینخستین اثرش، رساله دکتری او، در ۱۹۳۶ با عنوان > پژوهشی درباره اتمیسم اسلامی < به زبان آلمانی انتشار یافت. ۵.۱.۱ - تحقیق در مفاهیم کلامیوی در این اثر که ادامه تحقیقات پرتسل و مابیلو بود، ضمن بررسی مفاهیم «جوهرفرد» و «جزءلایتجزا» در میان متکلمان مسلمان نشان داد که گر چه برخی از عناصر این فکر برخاسته از اتمیسم (ذرّیگری) در ادیان هند است، کلیّت آن مأخوذ از تفکر یونانی است. ۵.۱.۲ - معرفی منابعدر این کتاب مؤلف برخی منابع چاپ نشده کلام اسلامی را نیز معرفی کرده و آرا و افکار ابوبکر رازی را شرح داده است. ۵.۱.۳ - ترجمه به عربیاین اثر را محمد عبدالهادی ابوریده در ۱۳۶۵/۱۹۴۶ به عربی با عنوان مذهب الذّرّه عندالمسلمین و علاقته بمذاهب الیونان و الهنود و میشائیل شوارتس در ۱۹۹۷ به انگلیسی ترجمه کرده‌اند. پینس بعد‌‌ها تحقیقات دیگری نیز درباره کلام اسلامی در قرون اولیه انجام داد. ۵.۲ - درباره ابوالبرکاتاز دیگر تحقیقات پینس مقالاتی است که درباره ابوالبرکات بغدادی نوشته و در آن‌‌ها جنبه‌‌های مختلف فلسفه ابوالبرکات، از جمله بحث زمان، طبیعیات، فنّ شعر و مابعدالطبیعه، و تأثر او از جهان شناسی ابن سینا را بررسی کرده است. ۵.۳ - ترجمههاوی همچنین درباره انتقال علم و فلسفه یونان به عالم اسلام، برخی متون یونانی که اصل آن‌‌ها از میان رفته و تنها ترجمه‌‌های عربی آن‌‌ها باقی است، مقایسه تطبیقی برخی مفاهیم فلسفه یونان و اسلامی و آرای اسکندر افرودیسی و تأثیر آن درعالم اسلام تحقیقاتی کرده است. ۵.۴ - درباره متفکران اسلامیپینس مقالاتی نیز درباره فارابی ، متفکران اسماعیلی مذهب ، اخوان الصفا ، ابن سینا، ابن رشد و ابن خلدون نوشته است. در این مقالات، او مانند اغلب مستشرقان ، بیشتر به دنبال یافتن ریشه‌‌های فلسفه اسلامی در آرای یونانیان، هندیان، رومیان، مسیحیان و یهودیان است. وی در تحقیقات خود درباره تاریخ علم، نظریات دانشمندان مسلمانی چون ثابت بن قره، ابن هیثم، بیرونی و ابن باجه را مورد توجه قرار داده و بر اهمیت جایگاه تاریخی آن‌‌ها تأکید کرده است. ۵.۵ - فلسفه و کلام یهوددر خصوص فلسفه و کلام و تاریخ دین یهود نیز تحقیقاتی انجام داده است: ترجمه دلالة الحائرین ابن میمون به انگلیسی و مقدمه محققانه آن در باب منابع ابن میمون در تألیف این اثر و همچنین مقالاتی درباره فیلسوفان یهودی قرون وسطای متأخر و حتی اسپینوزا از جمله این آثار است. ۶ - انتشار مقالاتمجموعه مقالات فرانسه و انگلیسی پینس در پنج مجلد در فاصله سال‌های ۱۳۵۸ش/ ۱۹۷۹ تا ۱۳۷۶ش/ ۱۹۹۷ منتشر شد. برخی مقالات او نیز به فارسی ترجمه و در مجله معارف [۱]
مجله معارف، دوره ۱۳، ش ۲، مرداد ـ آبان ۱۳۷۵.
[۲]
مجله معارف، دوره ۱۴، ش ۲، مرداد ـ آبان ۱۳۷۶.
و بخش دوم کتاب سه سنت فلسفی: گزارشی از فلسفه‌‌های هندی، چینی و یهودی (قم ۱۳۷۸ ش) چاپ شده است.
۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «پینس»، شماره۲۹۹۳. رده‌های این صفحه : تراجم | خاور شناسان
|